Hôm nay chủ Nhật, không có golf để coi. Bà xã nói tuần tới là sinh nhật em út bả 50. Mình giật mình thấy nó còn trẻ mà cũng 5 bó. Mình chợt nghĩ tới trong nhà mọi người cũng tuổi này hoặc lớn hơn và mình muốn chia sẻ cuộc hành trình về tài chánh của hai vợ chồng mình từ lúc lấy nhau năm 2003. Bài này sẽ dài, lười đọc thì bỏ qua. Mình sẽ kể tất cả mọi sự kiện mà bây giờ nghĩ lại nó không khó khăn như mọi người bi quan nghĩ mà nó có thể giúp mọi người đang trong trường hợp mình đã trải qua 19 năm qua.
Theo mình thì sống sao thì sống, hậu vận là quan trọng nhất vì khi mình lớn tuổi, không còn sức để phấn đấu và chịu đựng như trẻ nên phải planning cho tuổi già. , phải biết mình sẽ được lấy tiền SS năm mấy tuổi và được bao nhiêu để còn tính chuyện để dành cho hai vợ chồng. Thiệt ra tiền sống không quan trọng bằng tiền health insurance, hai vợ chồng đi làm mà khi về hưu SS có cỡ $5k là đủ sống nhưng phải có tiền cho extra insurance, đi du lịch, ai cũng nói SS sẽ không còn từ năm 90 tới giờ, nó luôn luôn còn. Có con cái, tiền học của tụi nó tốn bao nhiêu và làm sao để dành, mình thì không muốn gian với chính phủ nên nghe chuyện giả vờ ly dị, trốn thuế để con được học không tốn tiền là không có mình, mình tin vào Karma, không ai gian được ai khỏi trái đất này, mình không trả, con sẽ phải trả, luật bù trừ. Khi hai vợ chồng mình lấy nhau, có người khuyên mình nên khai bankruptcy để thoát cái nợ của hai người là $160k, nhưng hai vợ chồng nghĩ mình sống bậy, mang nợ thì phải trả cho hết thay vì gian lận và nhất là hai vợ chồng khoẻ mạnh vẫn đi làm được. Ông trời có mắt, Karma có thật và đồng vợ đồng chồng tát bể đông cũng cạn.
- 2003: làm đám cưới, mình làm $85k, vợ làm $60k, nợ $160k, nhẫn và đám cưới không tới $15k. Đi mướn condo $1100, hai phòng ngủ nhỏ để một phòng cho con khi có. Mua xe Audi station wagon cũ 1996 để cho sự an toàn khi có con $10k, mình có xe A6 hồi mua mới khi độc thân giữ đi làm. Mình dùng lương trả hết tiền nhà, ăn uống, bà xã dùng lương trả nợ. Mình chưa bao giờ bỏ tiền vào 401k cho tới năm 2000, bỏ vào $10k một năm, cả hai vợ chồng bắt đầu 401k. Không biết một tí gì về 401k là gì, chỉ biết để dành và được trừ thuế mà thôi.
- 2004: Con gái đầu lòng ra đời, hai vợ chồng cố trả cho hết nợ vì tính chuyện mua nhà khi đứa thứ hai ra đời. Bà xã bị mất việc một vài tháng làm việc trả nợ khó khăn hơn chút nhưng vẫn đủ tiền sở hụi với một đầu lương. Hãng mình có ESPP, mình muốn có tiền cho vợ con đi vacation bỏ vào tối đa sở cho là 15% của lương và mỗi năm được lời ít nhất là 15% mà năm nào mình cũng được lời trên 20%. Cho con đi Hawaii. Hai vợ chồng năm nào cũng đi Reno cho con chơi tuyết vì mình đánh bài không thua mà còn có tiền sở hụi.
- 2006: Thằng bé con ra đời, số hên là hai vợ chồng đánh đâu trúng đó, bả biết khi nào trứng rụng là hai vợ chồng đi Reno, về là có con ngay, mình cũng mừng. $160k Nợ cũng đã gần hết.
- 2007: Bàn tính chuyện mua nhà, đây là cái investment đầu tiên và bảo đảm nhất trong đời mình, hai vợ chồng phải đồng ý. Lương mình lên được gần $100k, bà xã $65k, nợ đã hết. Nhưng không có tiền down, con em hứa cho mượn tiền mua nhà nhưng bà xã không muốn mắc nợ ai nên muốn mình tự lập. Hên là hãng lúc đi làm nó cho stock options, bán một số được lời $60k, thế là đi kiếm nhà. Ngày xưa thích khu Milpitas nhưng sau này chợt nhớ ra là mua nhà cho con cái đi học, thì kiếm ra nhà ở Fremont, xa hơn SJ nhưng trường học thật tốt, bà xã nhất định mua khu này. Lại hên nữa, giá nhà bắt đầu đi xuống, kiếm được nhà giá rẻ hơn trước nhiều, giá vẫn cao $835k dù đã xuống rồi. Bà xã sợ không đủ tiền mua và sống nếu mua căn nhà này. Mình nhìn con gái và con trai cười tươi, mình nói với bà xã, mình sẽ mua được, hai đứa con mình tươi vui và mình sẽ làm cho nó một đời sống tốt, trời sẽ không phụ mình, em sẽ có việc và anh sẽ có việc, đừng lo, mình nhịn đi ăn ngoài là đủ cho mà coi. Trả giá xuống $760k và mua được căn nhà hai vợ chồng đều thích. “đồng vợ đồng chồng, tát bể đông cũng cạn #1”. Down 10%, piggy loan 10%, interest 7.25% mỗi tháng trả đủ thứ tiền gần $7500, khá chật vật, bà xã và mình không bỏ 401k nữa vì tiền lời của nhà khá nhiều (đọc bài mình viết về mortgage và tránh adjustable 5 years, tốn rất nhiều tiền để refinance khi cái hạn 5 năm tới mà không có equity). Bây giờ việc đầu tiên là phải thắt lưng buộc bụng để dành đủ 6 tháng tiền sở hụi cho gia đình yên tâm về tài chánh. Tiền lời của ESPP vẫn đủ cho gia đình đi vacation và cách đánh bài vẫn đủ đi New Year ở Reno. Năm nay, tiền lãi không được trừ thuế hết như ngày xưa, hình như tối đa là $700k, phải coi lại trước khi mua nhà quá đắt tiền.
- 2008: Market crashed, tiền dự trữ đã đủ 6 tháng tiền sở hụi hàng tháng, bây giờ tới lúc để dành tiền cho tương lai, hậu vận. Nếu ai đọc bài cũ sẽ thấy mình có ba accounts về tài chánh gia đình, cashflow, short term investment và long term investment.
- Bây giờ làm toán, bỏ vào 401k mỗi năm $15k để catch up vì sắp 5 bó rồi, $15k x 20 năm sẽ có $300k. Bà xã cũng vậy là hai vợ chồng sẽ có $600k khi về hưu. Còn tiền tụi nhỏ đi học nữa. Phải cùng nhau coi lại 401k và tiền để dành làm sao cho nó đẻ ra tiền. Warren Buffet có nói khi mình ngủ, tiền mình vẫn phải làm việc và kiếm ra tiền, phải invest thì khi mình ngủ chứng khoán sẽ kiếm tiền cho mình. Bà xã muốn một chiếc Q7 SUV mới để chở con đi học, hai vợ chồng mua chiếc xe mới đầu tiên cho gia đình, lần đầu tiên dám liều trả $50k cho một cái xe, lo kinh hoàng nhưng nhìn bà xã vui mình cũng yên tâm, nhưng lease nên không thấy nặng lắm mà tiền lãi là 0%.
- Bà xã làm cho một hãng startup nhỏ, có 401k của một tụi vớ vẩn nào, năm 2000 bả bắt đầu bỏ vào $10k một năm, không biết mua gì, hãng mua cho bả một fund vớ vẩn nào đó, tới năm 2010, hên, bả bị layoff vài tháng, mình bảo bả roll over qua Schwab IRA , nhưng lúc đó không biết Roth IRA nên không chuyển qua, một sai lầm quá nặng. Sau 10 năm, bả có trong 401k là gần $80k, lỗ $20k vì hãng quá dổm. Không sao, mình bảo bả mua hết SP500 của Schwab SWPPX lúc đó $17 được 4500 shares. Tới năm 2016 hãng lại chết nữa, kỳ này 401k được $70k sau 5.5 năm, lời được một chút, lại roll over qua IRA Schwab, kỳ này bả muốn đi theo mình trade Gapup/Gapdown (nên đọc và coi video mình làm về cái này), bán hết SP500 ở $32-$34, gần được 100% trong 6 năm, quá tốt. Bả theo mình trade cho tới năm 2020, đầu năm mình nói bán hết stocks, không giữ cái nào. Khi market rớt vì COVID, mình nói bả mua hết SP500 của Schwab lại vì quá nhiều hãng rớt, không biết lựa cái nào, lúc này bả có $300k, mua được 8000 shares ở $34, bả không dám mua hết. Khi market trở lại, bán hết ở $64 rồi ra ngoài (nó lên luôn $70 hơi tiếc). Mình thì mua hết FXAIX 4500 shares ở $80-$83 bán ở $145 (nó lên luôn $165 không bao giờ bán được cao nhất). Bả quá mừng, từ $80k từ năm 2010 cho tới 2020 bả đã có $512k, và năm 2021, bả bận không có giờ trade theo mình, những cũng lặt vặt và hôm qua cũng có $550k. Nếu nhìn cái chart của SP500 thì rất đẹp, đi thẳng thừng cả mấy chục năm nay, nhưng nếu bả ở trong SP500 từ năm 2010 tới giờ thì bả sẽ có 4500 x $70 = $315k, cũng quá đẹp nhưng bả thích $550k hơn. Thiệt ra quay đi quay lại là 5-10 năm rồi, nên để ý coi gia đình có tiến không, cái kinh hoàng của đời sống là không tiến nghĩa là lùi.
- 2021: Con mình có ý định ở CA và muốn mình giữ nhà cho hai đứa, mình refinance 2.5% để tiền nhà xuống thấp cho tụi nhỏ dễ trả vì giá nhà bây giờ khu mình khá đắt, có thể hai đứa sẽ không có tiền mua. Tiền già mình có đủ, không cần bán nhà để về hưu, 7 năm nữa mình sẽ có dư tiền cho tụi nhỏ nếu nó cần, đời sống bây giờ càng ngày càng khó, thế hệ tới chắc chắn sẽ khó khăn hơn thế hệ mình đang sống. Cái nước Mỹ càng ngày càng đi vào Socialism, sự khác biệt giữa người có tiền và không sẽ càng ngày càng xa nhau.
- Nên đọc bài mình viết về 401k, IRA, ROTH để tự mình manage cái portfolio của mình. Trong 401k có nhiều Index khác nhau, mình nên nhìn theo tình trạng kinh tế để biết sector nào đang bị khủng hoảng, sector nào đang bốc, thì bỏ tiền qua Index đang bị khủng hoảng vì thương mại nào cũng xuống rồi lên. Thí dụ bây giờ cả SP500 và tech là NASDAQ xuống kinh hoàng, ngoài ra trong tech thì có Semiconductor đang bị khủng hoảng nặng nề. Bỏ tiền vào 3 cái này thế nào nó cũng sẽ lên và lên nhiều. Ngoài ra Retail và Internet retail cũng đang xuống rất nặng. 401k và IRA là cho tương lai, tính theo năm chứ không phải theo ngày. Mình biết VN để dành tiền giỏi $50k-$100k cũng có hoặc hơn. Bà xã từ $80k + $70k năm 2010-2016 tới giờ cũng chỉ hơn 10 năm lên tới $550k. Còn của mình cũng bắt đầu từ 2008 tới giờ cũng nhiều hơn bà xã. Phải đồng vợ đồng chồng mà cùng nhau tiến. Mỗi chủ nhật mình coi portfolio của mình như thế nào, kinh tế ra sao để đoán sẽ bỏ tiền vào những sector nào. Nó không khó chỉ cần tâm đầu ý hợp với vợ chồng, cùng nhau nói chuyện bàn tính như thế nào. Cả hai cùng làm thì thường thường ra đúng hơn thay vì một người nghĩ “đồng vợ đồng chồng tát bể đông cũng cạn #2”. Mình có con em, chồng lúc trước đi làm, nó ở nhà trông con, chỉ đầu tư mà rất khá. Cái short term investment của gia đình mình cho con cái đi học cũng vài trăm ngàn rồi, mỗi tháng khi con bé đi học University mình sẽ lấy ra trả tiền học cho nó. Khó không khó vì ngăn sông cách núi và khó vì lòng người ngại núi e sông. Muốn làm hay không thôi. Rảnh thì đọc và coi những videos mình làm về cách mình đầu tư, nó giúp mình tiến, không nhiều cũng ít. Đừng sợ chứng khoán vì cả nước trông nhờ vào nó, mua Index và ETF thôi thì ăn chắc mặc bền. Phải nhớ, tiền không kiếm ra tiền thì nó sẽ mất giá vì lạm phát mỗi năm.
- Người nào lì thì nên invest vào bất động sản, có thể không có tiền mặt nhiều nhưng khi bán hết bất động sản sẽ có cả tỷ bạc, nó gọi là cash poor nhưng rich in asset, đa số triệu phú làm tiền từ bất động sản không cần biết ở đâu. Mình đã giải nghiệp về bất động sản nên chỉ thích tiền mặt thôi. Đường nào cũng tới La Mã, đường nào ngắn gọn là đường tốt nhất. Chúc mọi người thành công trong vấn đề tài chánh cho hiện tại và tương lai. Có một điều mình muốn nhấn mạnh là khi con cái vui vẻ, cười đùa hồn nhiên sung sướng, ông trời hay Karma sẽ không phụ mình, tiền bạc chỉ là phụ, gia đình vui vẻ hạnh phúc thì mọi thứ tốt đẹp sẽ tới. Mình thích tiền nhưng mình không bao giờ vì tiền mà làm mình và gia đình mất vui. Quan trọng nhất là băng RIÊNG của bà xã mà nhiều tiền thì gia đình sẽ Thật Sự Hạnh Phúc LOL.