Ở Mỹ nếu không biết về luật lệ thuế má và chính phủ tài trợ như thế nào thì sẽ bị khổ sở vì tài chánh khi con lớn lên và muốn đi học trường đại học tốt.
Chính phủ rất dã man IMO, chia ra làm hai loại thu nhập của gia đình để tính theo sự tài trợ học vấn như thế nào. Mình thì không biết chắc là cái limit của thu nhập là bao nhiêu để con cái được một phần tiền học mà không phải đi mượn hoặc bố mẹ không phải trả nhưng mình biết nó rất thấp và lưng chừng giời ($116k cho CA), giầu thì không giầu mà nghèo cũng không xong. Mình biết hai vợ chồng mình là kỹ sư, thì chắc chắn không có chuyện con mình được tiền FREE để đi học nên sau năm 2007 mua được nhà và không nợ phải bàn tính đủ tiền cho con đi học. Lúc đó con bé 3 tuổi và thằng nhóc 1 tuổi. Mình có nghe về 529 bỏ tiền như 401k cho con nít đi học được trừ thuế nhưng mình không tự quản trị được. Mình bàn với bà xả theo lời con em mình, rất wealthy và good head on her shoulders. Bỏ hết tiền vào một quỹ và đầu tư cho tụi nhỏ, khi có nhiều tiền thì mở account khác. 16 năm sau là 2023, con gái bắt đầu đi học đại học mà đòi đi NY. Con trai thì năm tới sẽ ra trường và năm tới nữa sẽ vào đại học. Tính đổ đồng nhẹ nhẹ, mỗi năm $40k x 4 năm là $160k mỗi đứa, nhân 2 là $320k tiền mặt. Học master thì cộng thêm 2 năm nữa.
tối đa $7395 và học sinh nào cũng được không cần biết gia đình thu nhập là bao nhiêu. Cứ điền đơn không suy diễn, được thì tốt, không được cũng không sao.
Bây giờ một account cho con gái đi học đã được $283k hôm nay và con trai được $123k. Không đứng tên con nào cả, chỉ cho tên vào beneficiaries thôi LOL.
Tại sao mình bác hết những cái 529, life insurance, hai cái này là cho người không muốn làm gì hoặc quá nhiều thu nhập hàng năm, không cần dùng đầu óc để đầu tư để tụi cai quản lo hết. IMO tất cả mọi chương trình nhà băng tạo ra là để dùng tiền mình kiếm lời cho tụi nó, không có gì là Free Lunch cả. Tiền mình mình lo, không biết lo thì gia đình khổ ráng chịu.
IMHO:
- Không hiểu biết + Lười => Thiếu Can Đảm, suy diễn, kinh tế gia đình không tiến mà nhiều khi đi lùi, gia đình không sung túc, sẽ khó có hạnh phúc.
- Hiểu biết + Chăm Chỉ + Tình thương => Hạnh Phúc và Sung Túc.
Cái logic của bỏ hết tiền vào một account cho gia đình để đầu tư là như thế này:
- Nếu 1 trong 2 hoặc cả bố mẹ mất thì life insurance $500k cũng chẳng giúp con mình được bao lâu nếu người manage không biết đầu tư.
- Nếu bỏ vào 529 cho tụi vớ vẩn dùng tiền mình để đầu tư cho tụi nó ăn dùng cái “thuế savings” để mình bỏ vào thì hoàn toàn lệ thuộc vào tài đầu tư của tụi này. Mình thì không tin một đứa nào cả.
Một câu hỏi nữa cho mọi người, nếu trong 16 năm mình phải bỏ vào 529 bao nhiều tiền mỗi tháng để có $283k+$123k = $406k hôm nay (5/25/2023).
Nhưng mình có nói bà xã, không dùng tiền mặt trả cho con đi học mà nên khuyên nó mượn tiền đi học rồi ra trường mình trả hết cho, tại sao? Nếu con bé học master là 6 năm thì trong 6 năm, $406×1.1×6 = $719k nhưng mình sẽ kiếm hơn 10% mỗi năm, thì cả hai sẽ có tiền down nhà hoặc lấy vợ, lấy chồng sau khi ra trường mà không phải như bố mẹ chỉ có $5000 trong băng và nợ $160k.
Bây giờ nói về nếu không bỏ vào 529 thì tiền lời đầu tư hàng năm phải trả thuế. Cũng đúng, nhưng mình thích trả thuế, trả càng nhiều thì trời càng cho thêm. Nhưng hai đứa con mình may mắn, bố nó trước khi lấy mẹ nó, “chơi” stock láo lếu thua nhiều năm tới $300k nên bây giờ bố nó có kiếm $300k cho tụi nhỏ đi học cũng không phải đóng thuế cho tới khi hết cái lỗ này. Những người nào mới chập chững vào thị trường chứng khoán 2 năm nay có thể lỗ chỏng gọng thì mỗi năm phải khai hết, nếu dùng Turbotax thì nó sẽ download brokerage accounts automatically và khai lỗ, lời cho mình luôn. Lỗ thì mỗi năm nó cứ cộng vào phần lỗ, còn năm nào lời thì nó sẽ trừ đi từ tổng số lỗ mà không sợ gì cả. Có những brokerage download dùng turbotax khác nhau, TD cần cái form 1099, trong đó có account và mật mã download trong đó, Fidelity thì chỉ cần username (social security) và password mình xài hàng ngày thì được download liền. Nếu không muốn download thì phải dùng 1099 của brokerage mà bỏ vào sheets manually.
Mình chỉ về hưu và sống sướng hạnh phúc khi con mình đi học đại học và ra trường để lo thân tụi nó, khi tụi nó xong mình mới gọi là hưởng già. Mình phải đầu tư và kiếm tiền dư để giúp tụi nhỏ. Con gái mình đã hiểu đầu tư là gì rồi vì nó mua NVDA LOL. Con trai năm tới sẽ bắt đầu khi nó 18 tuổi, mình sẽ redeem iBond mấy chục ngàn cho thằng bé thực hành đầu tư. “Cho con một con cá, nó ăn một ngày, dậy nó câu cá, nó có cá ăn cả đời”
Tiền bạc không đem lại hạnh phúc, nhưng khi con đi học trường tốt không có tiền cho nó đi học hoặc bắt nó mượn loan cả trăm ngàn thì hơi buồn. Khi con mình học mà không lo tới tiền bạc, biết bố mẹ không khổ sở, nó sẽ học tốt hơn vì nó muốn học chứ không phải là phải học để giúp bố mẹ, cái nào cũng có cái tốt nhưng mình là bố mẹ tốt thì lo hết.
Chúc mọi người hiểu và lo cho con chu đáo khi tụi nó cần mình. Thời gian bay lẹ kinh hoàng và không chờ một ai LOL.